Viêm xoang mãn tính: Nguyên nhân, Triệu chứng và Cách điều trị

Viêm xoang mãn tính là giai đoạn khó điều trị và thường gây nhiều biến chứng nguy hiểm. Những người có tiền sử bị viêm xoang cấp, sau khi bị tái phát cần cẩn trọng trong điều trị hơn. Bài viết dưới đây sẽ giúp bạn có cái nhìn tổng quát nhất về viêm xoang mãn tính. Từ đó nhận biết được các dấu hiệu cảnh báo bệnh, hướng điều trị đúng đắn giúp ngăn ngừa bệnh chuyển biến xấu.

Viêm xoang mãn tính là gì? Bệnh có nguy hiểm không?

Viêm xoang mãn tính là tình trạng nhiễm trùng xoang kéo dài từ 8 – 12 tuần hoặc tái phát nhiều lần trong năm. Bản thân viêm xoang cũng là một căn bệnh khó điều trị dứt điểm ngay cả với giai đoạn cấp. Bởi các yếu tố về cơ địa và môi trường có thể tạo điều kiện cho bệnh tái phát trở lại cho dù người bệnh từng điều trị thành công.

Theo bác sĩ Lê Phương – Giám đốc Trung tâm Thừa kế và Ứng dụng Đông y Việt Nam: “Những người có cơ địa dễ bị dị ứng, thường xuyên sống và làm việc trong môi trường ô nhiễm, lạnh thì viêm xoang sẽ tái phát nhanh chóng sau điều trị. Phụ nữ có thai và trẻ nhỏ dễ bị viêm xoang mãn tính do sức đề kháng kém. Những người mắc bệnh lý mãn tính cũng có thể tương tác kém với các thuốc điều trị và không mang lại hiệu quả tốt”.

Khi bị viêm xoang mãn tính, khứu giác của người bệnh sẽ bị ảnh hưởng nghiêm trọng. Người bệnh thường xuyên bị ngạt, tắc mũi và không còn nhạy cảm với mùi vị. Bác sĩ Phương cũng cho biết: Viêm xoang kéo dài dai dẳng cũng khiến mủ viêm ứ đọng trong xoang ngày càng nhiều. Vi khuẩn có thời gian để phát triển, di chuyển và gây biến chứng ở nhiều cơ quan khác nhau. Chẳng hạn như:

• Biến chứng đường hô hấp: Viêm tai giữa, viêm thanh quản, viêm giãn khí phế quản.
• Biến chứng mắt: Viêm phần trước ổ mắt, viêm thị thần kinh hậu nhãn cầu.
• Biến chứng nội sọ: Viêm màng não, viêm tắc tĩnh mạch xoang hang, áp xe ngoài màng cứng, áp xe não.

Các biến chứng này đều ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe của người bệnh. Nếu viêm tai giữa và nhiễm trùng ở mắt có thể gây mất thính lực và thị lực thì biến chứng tại não thường đe dọa trực tiếp đến tính mạng người bệnh. 

Viêm xoang mãn tính ở trẻ nhỏ có thể nguy hiểm hơn. Do trẻ có sức đề kháng yếu, diễn tiến bệnh nhanh và phức tạp. Bệnh có thể khiến trẻ mắc nhiều biến chứng viêm đường hô hấp cùng lúc. Phổ biến nhất là nhiễm trùng mắt, viêm tai giữa, viêm họng, viêm amidan… Do đó, cha mẹ phải thận trọng trong điều trị và phòng ngừa viêm xoang mãn tính cho trẻ.

Nguyên nhân gây viêm xoang mãn tính

Phần lớn các trường hợp bị viêm xoang mãn tính là do không được điều trị đúng cách ở giai đoạn cấp, khiến bệnh diễn tiến nặng. Từ đó gây ảnh hưởng đến sức khỏe, giảm sức đề kháng, niêm mạc mũi chưa phục hồi, các tác nhân vi sinh (vi khuẩn, virus, nấm) chưa được tiêu diệt hết ở giai đoạn trước có nguy cơ kháng thuốc. Do đó, bệnh sẽ nhanh tái phát khi các vi sinh xâm nhập và phát triển trở lại. 

Các chủng dẫn đến bệnh viêm xoang thường gặp là Haemophilus influenzae, Streptococcus pneumoniae, trực khuẩn mủ xanh (P.aeruginosa), E.coli, cầu khuẩn (tụ cầu và liên cầu), Klebsiella… Chúng có thể từ họng, hầu, mũi, phế quản di chuyển đến các xoang và gây nhiễm trùng.  

Ngoài ra, người bệnh có thể tái phát viêm xoang nhiều lần trong năm bởi các yếu tố:

• Do viêm mũi xoang dị ứng: Ở những người có cơ địa dị ứng, việc điều trị thường rất khó khăn do yếu tố thể trạng bẩm sinh rất khó để cải thiện. Chỉ cần tiếp xúc với các tác nhân gây dị ứng như hóa chất, phấn hoa, bụi,.. niêm mạc mũi có thể bị phù nề, sưng viêm và làm tắc nghẽn đường thoát lưu dịch.
• Do các yếu tố môi trường: Môi trường ô nhiễm, khói bụi, hóa chất, sự thay đổi thất thường của thời tiết có thể khiến sức đề kháng suy giảm. Người từng bị viêm xoang cấp rất dễ bị ảnh hưởng bởi các yếu tố này và tái phát bệnh trở lại. 
• Thuốc lá: Ở những người hút thuốc lá hoặc thường xuyên hít khói thuốc lá, sẽ khiến lớp lông mao trong mũi có vai trò ngăn chặn vi khuẩn bị ngừng hoạt động và dễ bị tấn công bởi các tác nhân gây bệnh. Các chất độc hại như ammonia và formaldehyde còn kích thích sản xuất chất dịch trong khi khả năng dẫn lưu của xoang ngày càng kém.
• Do cấu trúc giải phẫu bất thường: Những người bẩm sinh bị vẹo lệch vách ngăn, bóng hơi cuốn giữa, V.A quá phát, Polyp mũi sẽ cản trở việc lưu thông dịch ở các xoang. Khi bị nhiễm siêu vi gây chảy nước mũi, chất dịch có thể bị ứ đọng và không thoát ra ngoài. 
• Do hội chứng trào ngược: Hội chứng này khiến các axit dịch vị dạ dày trào ngược trở lại mũi họng và gây viêm tai các cơ quan này. Trào ngược dạ dày thực quản cũng là bệnh lý khó điều trị nên có khả năng gây viêm xoang mãn tính.

Như vậy, có thể thấy viêm xoang mãn tính xuất phát từ nhiều nguyên nhân khác nhau. Muốn điều trị hiệu quả thì người bệnh cần xác định đúng nguyên nhân. Việc xác định sai nguyên nhân sẽ ảnh hưởng đến hướng điều trị, khiến bệnh diễn tiến xấu và tăng nguy cơ gặp biến chứng.

Triệu chứng của viêm xoang mãn tính

Người bệnh cũng có các triệu chứng tương đồng với viêm xoang cấp tính. Tuy nhiên, các triệu chứng này thường kéo dài dai dẳng trên 12 tuần ngay cả khi bạn đang sử dụng thuốc điều trị. Các triệu chứng cũng thường lặp đi lặp lại nhiều lần trong một năm. Tần suất đặc biệt nhiều vào thời điểm giao mùa hoặc mùa đông. 

Người bệnh viêm xoang mãn tính thường có biểu hiện:

• Ngạt tắc mũi thường xuyên.
• Có mủ dày đặc trong các xoang thường xuyên.
• Đau nhức vùng mặt.
• Không ngửi thấy mùi vị
• Đau đầu, ho, mệt mỏi, hơi thở hôi.
• Phù nề tại các xoang có thể khiến mặt bị sưng.

Nếu người bệnh nhận thấy các triệu chứng điển hình của viêm xoang quay trở lại lần nữa thì cần đến bệnh viện thăm khám ngay. Người bệnh càng chủ động điều trị sớm thì quá chữa trị càng dễ dàng, ít tốn kém và giảm thiểu được nhiều nguy cơ. 

Biện pháp điều trị viêm xoang mãn tính hiệu quả

Viêm xoang mãn tính có thể điều trị bằng bài thuốc dân gian, Đông y và Tây y. Mỗi phương pháp sẽ phù hợp với từng mức độ viêm nhiễm và thể trạng của người bệnh. Trước khi lựa chọn phương pháp điều trị, người bệnh cần đến thăm khám, xác định đúng nguyên nhân, nắm bắt về tình trạng sức khỏe của mình.

Chữa viêm xoang mạn bằng thuốc nam tại nhà

Chữa viêm xoang mãn tính bằng thuốc nam an toàn với hầu hết người bệnh. Các cây thuốc nam quen thuộc với thổ nhưỡng và khí hậu Việt nên cho hiệu quả trị bệnh cao đối với người dân nước ta. 

Người bệnh có thể chọn lựa những cây thuốc như hoa ngũ sắc, lá trầu không, lá diếp cá. Chúng được trồng và mọc hoang ở nhiều nơi nên rất dễ kiếm. Còn những vị thuốc như kim ngân hoa, tân di, ké đầu ngựa có thể tìm mua tại nhà thuốc đông y. Cách bào chế bài thuốc cũng tương đối đơn giản.

• Hoa ngũ sắc, lá diếp cá, lá trầu không: Lấy một nắm Hoa ngũ sắc/lá diếp cá/lá trầu không rửa sạch, phơi ráo sau đó đem giã nát. Bỏ phần bã và chắt lấy phần nước cốt, dùng bông y tế thấm dung dịch và nhét vào hai bên mũi.
• Tân di/kim ngân hoa/ké đầu ngựa: Khi đến nhà thuốc, người bệnh nên tham khảo ý kiến thầy thuốc về liều lượng thích hợp để sắc nước. Khi mua thảo dược về chỉ cần đem sắc với nước và uống hàng ngày.

Các bài thuốc trên chỉ có tác dụng thuyên giảm triệu chứng viêm xoang mãn tính. Việc sử dụng đơn lẻ các vị thuốc không thể diệt trừ hết tác nhân gây bệnh. Vì vậy, người bệnh không được lạm dụng thuốc dân gian, thay thế các biện pháp chuyên sâu trong điều trị. Với những bài thuốc dạng bôi, sau khi mũi tiết dịch thì người bệnh cần xì mũi một cách nhẹ nhàng. Tuyệt đối không xì mũi mạnh khiến dịch mủ thông sang tai gây viêm tai giữa.

Phác đồ điều trị viêm xoang theo Tây y

Đối với tây y, điều trị nội khoa luôn được ưu tiên sử dụng. Các thủ thuật ngoại khoa là biện pháp cuối cùng sau khi thuốc không đem lại hiệu quả tốt. Trong điều trị viêm xoang mạn, người bệnh được sử dụng các loại thuốc như:

• Điều trị toàn thân: Thuốc kháng sinh sử dụng từ 2 đến 3 tuần. Thuốc corticosteroid dạng uống.
• Điều trị tại chỗ: Dùng thuốc co mạch, rửa mũi bằng nước mũi sinh lý, làm thuốc mũi, rửa mũi xoang, thuốc corticosteroid dạng xịt.

Các loại thuốc trong điều trị viêm xoang mãn tính đều là liều cao và dùng dài ngày. Người bệnh tuyệt đối phải tuân thủ đúng hướng dẫn của bác sĩ về liều dùng, cách dùng, thời gian ngừng thuốc. Trong quá trình dùng thuốc có thể sẽ gặp phải một số tác dụng phụ nguy hiểm như suy gan, suy thận, dị ứng, nhiễm trùng…

Trường hợp bị viêm xoang nặng, điều trị bằng thuốc không cho hiệu quả tốt hoặc nguyên nhân dẫn đến bệnh là do bất thường cấu trúc giải phẫu, người bệnh sẽ cần thực hiện phẫu thuật.

Với người bệnh bị nhiễm trùng gây tắc nghẽn xoang, dịch ứ đọng nhiều thì cần thực hiện phẫu thuật mở xoang. Còn ở những người bị dị thường giải phẫu cần thực hiện cắt bỏ hoặc chỉnh hình. Đối với trẻ nhỏ đang bị viêm amidan hoặc viêm VA thì cần kết hợp giải quyết cùng lúc với viêm xoang. Bất kỳ loại phẫu thuật nào cũng tiềm ẩn rủi ro nên người bệnh cần cân nhắc kỹ càng trước khi thực hiện.

Đông y chữa viêm xoang mãn tính

Theo quan điểm của YHCT, viêm xoang bắt nguồn từ việc âm dương mất cân bằng, chính khí hư, vệ khí suy giảm nên ngoại tà phong, hàn, thấp dễ xâm nhập. Thận, Tỳ suy yếu, Can, Phế bị ảnh hưởng nên cần được điều dưỡng và phục hồi lại.

Quá trình điều trị phải chú trọng giải quyết viêm nhiễm tại chỗ lẫn cân bằng âm dương để hỏa tự yên vị, nâng cao chính khí và tăng cường sức đề kháng. Đông y thường kết hợp các thảo dược có tính công như kim ngân hoa, huyền sâm, sinh địa, ké đầu ngựa, tân di, bạch chỉ…với các vị thuốc có tính bổ như tang ký sinh, hoàng cầm, bạch truật cùng lúc.

Người bệnh có thể tham khảo các bài thuốc trị viêm xoang mãn tính TIÊU XOANG LINH DƯỢC THANG của Trung tâm Đông y Việt Nam.

Tiêu xoang linh dược thang là bài thuốc có tính toàn diện nhất trong điều trị viêm xoang hiện nay. Không dừng lại ở việc phục hồi chức năng của tạng phủ hư hại để giải quyết gốc bệnh, bài thuốc còn bồi bổ chính khí nhằm cải thiện hệ miễn dịch, phòng chống tái phát hiệu quả. Theo đó bài thuốc cho công dụng:

• Sát trùng, kháng viêm, giảm ngứa ngáy, sưng nề, ngăn ngừa tình trạng tiết dịch gây tắc ứ ở mũi.
• Bồi bổ can thận, dưỡng huyết, tăng cường hệ miễn dịch nhằm phòng chống được các dị nguyên gây bệnh.

Để có được cơ chế điều trị viêm xoang vượt trội, thành phần của bài thuốc đã kết hợp đến gần 30 vị thuốc nam quý chuyên đặc trị viêm mũi và có khả năng cải thiện cơ địa dị ứng. Các thảo dược này quy vào ngũ tạng, điều dưỡng cơ thể toàn diện, nổi bật phải kể đến:

• Tang diệp: Quy kinh Phế và Can, tác dụng trừ phong, thanh nhiệt, bổ can thận
• Tang ký sinh: Quy kinh Can và Thận, tác dụng bổ can thận, an thai.
• Bạch chỉ: Quy kinh Phế, Vị, tác dụng kháng khuẩn, chống viêm, giảm đau, tán hàn, tiêu thũng, hoạt huyết, trừ mủ.
• Xuyên khung: Quy kinh Can Đởm, có tác dụng hoạt huyết hành khí, khu phong chỉ thống.
• Tế tân: Quy kinh Phế và Thận, có tác dụng tán hàn, khu phong, giảm đau, thông khiếu, hóa đàm tán, ôn phế.
• Thục địa: Quy kinh Can, Phế, Thận, có tác dụng phục hồi hư tổn, ôn trung, hạ khí, thông huyết mạch.
• Kỷ tử: Quy kinh Can, Thận, Phế, có tác dụng bổ thận, nhuận phế, thải độc gan, giảm đau.
• Bồ công anh: Quy Can, Vị, tác dụng là thanh nhiệt, giải độc, tán sưng tiêu ung

Các thảo dược này đều không có độc tính, an toàn sử dụng cho cả người bệnh có cơ địa yếu như trẻ nhỏ, phụ nữ có thai, người đang cho con bú… Đặc biệt, chúng đều được trồng và thu hái tại vườn thuốc tiêu chuẩn GACP – WHO của Trung tâm Đông y Việt Nam nên đảm bảo có chất lượng cao, sạch, khắc phục nhược điểm thuốc rác, thuốc bẩn của thị trường đông y hiện nay.

Tỷ lệ kết hợp dược liệu sẽ tùy theo mức độ viêm nhiễm, độ tuổi và thể trạng của người bệnh. Điều này đảm bảo người bệnh hấp thụ thuốc an toàn, không gặp bất cứ tác dụng phụ nào. Bên cạnh thuốc uống, người bệnh có thể kết hợp thuốc nhỏ mũi được bào chế từ tân di, thương nhĩ tử. 

Cách thực hiện: 10g tân di và 10g thương nhĩ tử cho vào sắc với 150ml nước. Khi nào cạn còn 30ml thì bắc ra, để nguội, rót vào trong lọ sạch và dùng dần. Thuốc này chỉ bảo quản được trong 2 ngày, mỗi ngày người bệnh xịt/bôi mũi 4-5 lần.

Để đảm bảo chất lượng của dược liệu, người bệnh nên tìm hiểu kỹ và đến các phòng khám, trung tâm đông y uy tín để trực tiếp khám và bốc thuốc. Tránh trường hợp chọn nhà thuốc trôi nổi dẫn đến mua phải “dược liệu bẩn”, trộn tân dược…

Những lưu ý trong chăm sóc và phòng ngừa viêm xoang mạn

Một lối sống lành mạnh không chỉ hỗ trợ điều trị mà còn ngăn ngừa bệnh tái phát hiệu quả. Đối với người bị viêm xoang, trong chế độ dinh dưỡng cần:

• Nên ăn: Thực phẩm giàu vitamin C, A, E, khoáng chất kẽm, selen giúp tăng cường miễn dịch và chống dị ứng. Các gia vị có tính kháng sinh như tỏi, gừng, mật ong, chanh…
• Kiêng ăn: Các thực phẩm như sữa, hải sản, trứng có nhiều protein dễ gây dị ứng. Đồ ăn cay nóng, chiên rán nhiều dầu mỡ thường kích thích tiết dịch nhầy. Đồ uống có cồn và chứa chất kích thích như rượu, bia, cà phê… gây suy giảm miễn dịch và tăng nguy cơ trào ngược dạ dày.

Bên cạnh đó, người bệnh muốn phòng ngừa viêm xoang mãn tính hiệu quả thì cần lưu ý:

• Điều trị dứt điểm các bệnh về đường hô hấp giai đoạn cấp, chú trọng điều dưỡng, tăng cường sức đề kháng sau điều trị.
• Hạn chế tiếp xúc với những người bị nhiễm khuẩn đường hô hấp hoặc nhiễm siêu vi. 
• Sau khi nói chuyện hoặc tiếp xúc với người bị bệnh thì nên rửa tay ngay lập tức.
• Chăm sóc và bảo vệ cơ thể vào mùa đông, giai đoạn chuyển mùa để phòng tránh cảm lạnh, cảm cúm dẫn đến xoang bị nhiễm trùng tái phát.
• Tuyệt đối không hút thuốc lá và ngửi thuốc lá thụ động.
• Với những người có cơ địa dị ứng thì cần tránh các tác nhân gây dị ứng.
• Sử dụng máy tạo ẩm để không khí không bị khô khan.
• Rửa mũi, súc họng bằng nước muối sinh lý hàng ngày để diệt khuẩn vùng mũi họng.

Viêm xoang mãn tính hoàn toàn chữa khỏi được nếu người bệnh có hướng điều trị đúng đắn, kiên trì và tuân thủ theo đúng phác đồ. Sau điều trị, người bệnh cần chú ý đến chế độ ăn uống và lối sống sinh hoạt để tránh gây ảnh hưởng xấu đến hệ miễn dịch. Sức đề kháng suy giảm chính là cơ hội để các tác nhân gây hại tấn công và khiến bệnh tái phát. Nếu nhận thấy các dấu hiệu của bệnh quay trở lại, người bệnh cần đến bệnh viện tái khám lại ngay. 

BÀI VIẾT ĐƯỢC XEM NHIỀU:

Những biến chứng nguy hiểm của viêm xoang cần cảnh giác

Viêm xoang mãn tính có nguy hiểm không? Điều trị như thế nào?

Bs. Lê Phương: “Viêm xoang do ngồi điều hòa trong mùa hè bệnh dễ mắc cần chú ý”

Bác sĩ Lê Phương chữa viêm xoang được HÀNG NGHÌN bệnh nhân tin tưởng